نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• یگانه لایقی ¹
• علی اکبر باقریان یزدی ²
• فرزانه ممتازی ³

¹ گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گلستان، گرگان، گلستان، ایران

² گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، گلستان، ایران

³ پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش دوریختی جنسی در شکل پیش‌پنجه پاهای انبرکی اول و دوم و انشعاب خارجی پای دمی سوم گونه Parhyale darvishi بر اساس تکنیک‌های ریخت‌سنجی هندسی بررسی شد. 100 نمونه نر و 50 نمونه ماده مورد بررسی قرار گرفت. تصاویر میکروسکپی از اندام‌های مورد مطالعه گرفته شد و داده‌های کارتزین هم‌ساخت بر اساس نیم‌لندمارک‌های حاشیه‌های اندام‌ها استخراج شد و با لغزش نیم‌لندمارک‌ها بر اساس کم‌ترین انرژی خمش تراز گردید. معنی‌داری جدایی جنسیت‌ها با آزمون آنالیز واریانس چندمتغیره، تحلیل ممیزی خطی همراه با روش اعتبار سنجی متقابل و تحلیل خوشه‌ای با استفاده از روش Ward مورد آزمون قرار گرفت. برای به تصویر درآوردن تغییرات وابسته به جنسیت در شکل اندام‌های مورد مطالعه در قالب چهارچوب‌های تغییر شکل، آزمون رگرسیون چندمتغیره روی مولفه‌های شکلی انجام شد. جدایی جنسیت‌ها با هر سه آزمون برای سه اندام مورد مطالعه معنی‌دار بود (F>17.15, p<0.0001). چهارچوب‌های رگرسیون تغییر شکل در جنس‌های نر و ماده برای پای انبرکی اول نشان داد پای انبرکی جنس ماده نسبت طول به عرض کمتری دارد. پای انبرکی دوم در افراد ماده کشیده‌تر و در افراد نر دایره‌مانند‌تر است. شکل پای دمی سوم در افراد نر کشیده‌تر و انتهای جلویی دارای گوشه‌های گرد شده است. پاهای انبرکی اول و دوم به همراه پای دمی سوم در گونه P. darvishi دارای دوریختی جنسی هستند. توصیف دقیق این دوریختی با توجه به اهمیت این ساختارها در تاکسونومی این گونه امکان بررسی دقیق‌تر گونه و همچنین شناسایی گونه بر اساس افراد ماده را فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• دوریختی جنسی
• Parhyale darvishi
• ریخت‌سنجی هندسی
• Hyalidae
• نیم‌لندمارک

عنوان مقاله [English]

Sexual dimorphism of gnathopods 1 and 2 and uropod 3’ shapes in Parhyale darvishi (Momtazi and Maghsoudlou, 2016) based on geometric morphometric methods

نویسندگان [English]

• Yeganeh Layeghi ¹
• Ali Akbar Bagherian Yazdi ²
• Farzaneh Momtazi ³

¹ Department of Biology, Faculty of Science, Golestan University, Gorgan, Golestan, Iran

² department of Biology, Faculty of Science, Golestan University, Gorgan, Golestan, Iran

³ Iranian National Institute for Oceanography and Atmospheric Science, Tehran, Iran

چکیده [English]

Sexual dimorphism of gnathopods 1 and 2 and uropod 3’ shapes in Parhyale darvishi (Momtazi and Maghsoudlou, 2016) were investigated by geometric morphometrics. A total 50 males and 50 females were experimented. Anatomical aspects of gnathopods and uropods were photographed and cartesian coordinate (semilandmarks of organs' margin) aligned by semilandmark sliding based on minimum bending energy. Statistical significance of sexual dimorphism was tested by multivariate analysis of variances, linear discriminant analysis and clustering analysis (ward method). Multivariate regression analysis based on partial warps and uniform components was used to depicting shape variations related to sex in studied anatomical parts in the form of deformation frames. The results show all three anatomical parts was significantly different shape in male and females (F>17.15, p<0.0001). The deformation regression frameworks of first gnathopod show that the ratio of length to width in females are less than males. The second gnathopod has an oval shape in females instead of circular form in males. The shape of third uropod in males is more extended and bearing subacute angles. Based on present studies, the accurate description of sexual dimorphism specially in taxonomic characters provide ability for identification based on females and detail study of species.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sexual dimorphism
• Parhyale darvishi
• Hyalidae
• Semilandmark
• Geometric morphometric